اختلال یکپارچگی حسی و تشریح مراحل آن

در تقسیم بندی های گذشته حواس ما را به پنج دسته تقسیم میکردند؛ حس بینایی ، حس بویایی، حس لامسه ، حس چشایی ، حس شنوایی اما امروزه دو حس دیگر نیز به این لیست اضافه شده که عبارتند از حس عمقی و حس وستیبولار یکپارچگی حسی نقش بسیار زیادی در یادگیری ، شناخت، حرکت، تحصیل، تعادل،  رفتار های اجتماعی،  هماهنگی حرکات و … دارد.

یکپارچگی حسی به این معناست که : سیستم عصبی مرکزی (مغز و نخاع) پردازش صحیحی از اطلاعات حسی دریافتی از محیط به ما بدهند؛ این اطلاعات از محیط و توسط گیرنده های حسی و اعضای دیگر بدن شامل ( چشم ، گوش ، دهان و …) جمع‌آوری بشوند توسط مغز و نخاع پردازش شوند و پاسخ صحیح صادر شوند.

• مرکز این فعل و انفعالات در ساقه مغز ؛ تالاموس و مخچه است.

در واقع پیام های مهم پاسخ داده شوند و پیام های غیر ضروری بی پاسخ بمانند ؛ به گونه ای که تداخلی در پاسخ دادن به پیام ها ایجاد نشود و هر پیام عصبی پاسخ مناسب خود را دریافت کنند.

به طور مثال پیام های بینایی با پیام های شنوایی تداخل پیدا نکنند.

بیشتر بخوانید: تعریف پارکینسون، علائم و سن بروز این بیماری

توضیح اختلال یکپارچگی حسی

این اختلال به معنی عدم توانایی مغز در یکپارچگی،  پردازش،  و سازماندهی اطلاعات حسی است که از محیط و توسط گیرنده ها دریافت شده اند و به مغز فرستاده شده اند. در نتیجه پاسخ صحیح صادر نمی‌شود.

سیستم حس عمقی، وستیبولار نقش بسیار مهمی در تعادل،  تون عضلات، حرکات چشمی، هماهنگی چشم و دست  کنترل حرکات، درک مفاهیم و …

این دو حس با همکاری حس لامسه باعث کمک به آگاهی محیطی؛ اصلاح حرکات ، تعادل و … می‌شوند.  مجموعه ی این هماهنگی ها با همکاری حس بینایی هماهنگی چشم و دست و فعالیت هایی که مستلزم حرکات همزمان دست ها را دارند ایجاد می‌کنند در ادامه ی این روند سیستم شنوایی با عملکرد هماهنگ خود با سایر حواس مراحل گفتاری و بیانی را در فرد سبب میشود.

همانطور که دیدیم؛ حواس ما میبایست به صورت یکپارچه و هماهنگ با هم عمل کنند که اختلالی در هیچ یک از موارد فوق ایجاد نشود؛ این اختلالات می‌توانند سبب ایراداتی در تحصیل، ارتباط اجتماعی، هماهنگی حرکات، تعادل، آسیب های جسمی، عدم درک خطر، ترس بیش از حد و … شوند.

 

بیشتربخوانید: تعریف آفازی، علت شناسی گونه ها و روش بهبود آن

مراحل اختلال یکپارچگی حسی

۱- اطلاعات از به وسیله گیرنده های حسی از محیط افراد ما به سیستم عصبی مرکزی (مغز و نخاع) وارد می‌شود.

۲-  اطلاعات از اعضای حسی شامل گوش ، چشم و زبان و … به اعصاب محیطی منتقل میکنند و این اطلاعات توسط اعصاب محیطی به نخاع میرود.

۳_ در این مرحله نخاع اطلاعات را وارد مغز میکند.

۴_ در افراد سالم بسیاری از اطلاعات بدون استفاده بوده و به اصطلاح دور ریخته میشوند، گروهی در حافظه ذخیره می‌شوند،  در نهایت گروهی دیگر سبب ایجاد پاسخ حسی یا حرکتی می‌شود.

صورت های مختلف اختلالات حسی

اختلالات حسی به ۳ صورت دیده می‌شوند:

۱_ اختلال تعدیل حسی

۲_ اختلال تمایز حسی

۳_ اختلال حرکتی وابسته حواس

بیشتر بخوانید: ارزیابی نقص توجه درکودکان و بررسی انواع توجه

• اختلال تعدیل حسی :

گروهی از کودکان هستند که در دریافت شدت حواس دچار اختلال هستند به این معنی که برخی حواس را بیشتر از حد واقع حس می‌کنند و برخی دیگر از اطلاعات را کمتر از حد واقع ممکن است به دنبال اطلاعات حسی باشند و یا از اطلاعات حسی فراری باشند.

• اختلال تمایز حسی:

فرد مبتلا نمی‌تواند به درستی منبع دریافت حسی خود را تشخیص دهد این اختلال موجب احساس اشتباه در مواردی‌ مثل گرسنگی ؛ حالات دست و پا چلفتی بود، مشکلات گفتاری و بیانی را بروز دهد.

• اختلال حرکتی وابسته به حواس :

شامل موارد حرکتی می‌شود که فرد نیاز به کنترل در حرکات خود دارد مثل تعادل ، نشستن در سطوح مختلف،  پریدن، لی لی رفتن و …

اختلالات پردازش حسی از هر نوع ؛ به دو صورت خود را نشان میدهند:

۱_ بیش حسی

۲_کم حسی

• بیش حسی به چه معناست؟

در این کودکان سطح تحریک پذیری بالا تر از حد نرمال است و کودک به راحتی تحریک شده و نمی‌تواند پاسخ مناسب به تحریکات را ارائه دهد .

نشانه های این کودکان شامل موارد زیر است:

1. حساسیت شدید به لمس شدن.
2. دوری از افراد.
3. حساسیت به کثیف شدن یا خیس شدن لباس.
4. حساسیت به لباس هایی با بفت های خاص شامل : پشم ، استرج، تنگ و ….
5. ترس بیش از حد از ارتفاع.
6. عدم تمایل به تاب بازی کردن و سایر بازی هایی که حالت تعلیق دارند.
7. ترس از عبور از فضای خالی مثل جوب.
8. مشکلات تعادلی.
9. واکنش بیش از حد به صداهای معمولی و یا نور زیاد.
10. مشکلاتی در بلع و نخوردن غذاهای خاص و بعضا حالات اوقات زدن.

• کم حسی به چه معناست؟

حالاتی که در آن سطح تحریک کاهش پیدا می‌کند و زمان پاسخ به محرکات حسی کم می‌شود. طولانی شدن زمان پاسخ باعث عدم مهار و کنترل حرکات در کودک می‌شود.

علائم این اختلال شامل موارد زیر است :

1. مدام به دنبال هیجان هستند.
2. آرام و قرار ندارند.
3. در حال جنب و جوش ، دویدن ، پریدن و … هستند.
4. چرخیدن را دوست دارند و معمولا دچار سرگیجه نمیشوند.
5. مشکلات خواب دارند و بیشتر کم خوابی را بروز میدهند.
6. جویدن اشیا و خوردن وسایل غیر خوراکی را نشان میدهند.
7. به صداهای بلند واکنش نشان نمیدهند.
8. احساس خطر ندارند و از ارتفاع و جاهای خطرناک ابایی ندارند.

موارد فوق ممکن است در تمامی حواس وجود داشته باشند و کودکانی با بیش حسی در برخی حس ها و کم حسی در حس‌های دیگر مشاهده شوند . پس نیاز به ارزیابی دقیق توسط کاردرمانگر و گفتاردرمانگر دارند که شما میتوانید با کاردرمانی و گفتاردرمانی افرای ورامین همراه باشید تا از مشاوره ها و راهنمایی های متخصصین ما در حوزه یکپارچگی حسی بهرمند شوید.

بیشتر بخوانید: ضعف در دیکته نویسی، علل و مشکلات آن