اوتیسم |عملکرد کاری و ملاک های تشخیص اوتیسم

اوتیسم یک اختلال نورولوژیکی است که غالباً در بین پسرها (بیشتر از دختر ها)دیده می‌شود ولی مختص آنها نیست.

علائم اوتیسم

 

علائم اوتیسم در دو شاخه طبقه‌بندی می‌شود:

۱) تعامل اجتماعی   ۲) رفتار های تکراری و محدود

تشخیص معمولاً در سنین قبل از پیش دبستانی حدود ۳ سالگی ممکن است به دلیل علائم مختلف و زیاد اوتیسم و تفاوت زیاد در سطوح شدت آن هر کودک با مجموعه منحصر به فردی از توانایی‌ها و ضعف‌ها می‌باشد که بر عملکرد کودک و خانواده تاثیر خواهد گذاشت.

در DSM5 انجمن روانپزشکان آمریکا تشخیص اتیسم شاملپ های حسی غیر معمول نیز می‌باشد؛ مثلا بهم ریختگی در محیط های شلوغ،ترس از ارتفاع،وانکنش غیرعادی به لمس و غیره که یک حوزه ی مهم مداخله متخصصان کاردرمانی است.

حضور کاردرمانی به عنوان رهبر تیم مراقبت پزشکی در این حوزه ضروری می‌باشد.

بیشتر بخوانید :اختلال بیش فعالی| علت بوجود آمدن و انواع آن

ملاک های تشخیص اوتیسم

1 – نقص در ارتباط اجتماعی و تعامل اجتماعی :

• نقص‌ها در روبرویی اجتماعی_هیجانی برای مثال برخورد اجتماعی غیر عادی، مشکل در مکالمه، عدم تمایل به اشتراک گذاشتن علایق و هیجانات،شکست خوردن در شروع یا پاسخ به تعاملات اجتماعی با همسالان
• نقص در رفتارهای ارتباطی غیر کلامی برای تعامل اجتماعی برای مثال نقص در ارتباط اجتماعی و زبان بدن یا نقص در فهم و استفاده از حالت‌ها،فقدان کلی بیانات چهره‌ای و ارتباط غیر کلامی.
• نقص در رشد،حفظ و فهم ارتباطات برای مثال مشکلات تنظیم رفتار برای محیط‌های اجتماعی مختلف،مشکل در بازی‌های تخیلی با دیگران یا پیدا کردن دوست و نداشتن علاقه به همسالان.

2 – الگوی تکراری ومحدود در رفتار،علایق یا فعالیت‌ها که حداقل با دو مورد از موارد زیر بارز می‌شود:

1. رفتار های حرکتی تکراری،استفاده از اشیاء به صورت کلیشه ای مثل ردیف کردن اسباب بازی ها،چرخاندن متناوب چرخ ماشین اسباب بازی ها،چرخاندن قاشق و چنگال و…به طور کلی علاقه افراطی به وسایلی که چرخشم دارند مثل پنکه.
2. گفتار کلیشه ای تکراری مثلاً تکرار کلمات و صحبت های  افراد دیگر و عباراتی که از تلویزیون شنیده است.
3. پافشاری و اسرار بر شباهت و مثل هم بودن،نسبت به روتین ها و تغییرات انعطاف ندارند.مثل آشفتگی شدید با تغییرات کوچک، مشکل با تغییرات و جابه جایی از خانه ای به خانه ای دیگر،الگوهای فکری سخت که فراموش نمی‌کنند مثلاً قبل از شروع تمرینات باید نقاشی خاصی توسط مادریا مربی کشیده شود یا عروسک خاصی همیشه باید در جای خاصی باشد،نیاز به انجام دادن کار های عادتی و خوردن غذای مشابه در هر روز.
4. علایق ثابت و محدود که شکستنشان سخت است مثل وابستگی زیاد به اشیاء غیر معمول،علایق خیلی محدود یا تکراری مثل دوست داشتن افراطی یک عروسک وماشینک خاص یا علاقه شدید به حروف و اعداد و تقویم ها و…
5. واکنش کم یا زیاد نسبت به اطلاعات حسی محیط یا علایق غیر معمول یه جنبه های حسی محیط مثل پاسخ نامناسب و بهم ریختگی نسبت به صداها یا بافت های خاص لباس، بوییدن یا لمس کردن زیاد اشیاء،خیرگی به لامپ ها و چرخش محرک ها،عدم علاقه به حمام رفتن و آب ریختن روی پوست ویا لیف زدن روی پوست،دوست داشتن و یا عدم علاقه به تاب یا ارتفاع….

بیشتر بخوانید : فلج مغزی و انواع و روش های درمان آن

شیوع اوتیسم

تحقیقات افزایش شیوع اوتیسم( ASD)را نشان می‌دهند.گزارش های موجود نشان میدهد که اوتیسم دومین رتبه ی ناتوانی های رشدی را در جهان دارد.

عوامل موثر اوتیسم

درباره علل این اختلال هنوز دانشمندان به نظرات قطعی نرسیده اند اما مشخص شده که ژنتیک یکی از عوامل موثر در این اختلال می‌باشد. تاثیر آلایندگی‌های زیست محیطی و عوامل دیگری مانند شرایط مادر در دوران بارداری شامل سن بالای  ۳۵ و یا زیر ۲۵، و یا فاصله ی کوتاه میان بارداری ها که شرایط رحم مادر را برای بارداری به خطر می اندازد، تغذیه ی نامناسب و استفاده از مواد نگهدارنده ریسک ابتلا به اوتیسم را فزایش می دهد.به طور کلی تعامل میان موارد ژنتیکی و عوامل محیطی و یا قرار گیری در معرض موارد شیمیایی می‌تواند ریسک ابتلا را افزایش دهد.برخی دیگر از عارضه های ژنتیکی خطر ابتلا را افزایش میدهد ….

بیشتر بخوانید : اختلال یادگیری| ویژگی ها و راه های درمان آن

 

عملکرد کاری در اوتیسم

• مشارکت اجتماعی(social participation)

یکی از مشخصه‌های اوتیسم مشکلات اجتماعی است. ارتباط و در اجتماع بودن نیاز به مهارت‌های مختلف در سنین مختلف دارد. برای بسیاری از کودکان اوتیسم تشکیل یک رابطه بسیار مشکل است. مهارت‌های شناختی اجتماعی و کلامی کودک بر توانایی تشکیل و حفظ یک رابطه بسیار موثر است .کودکان اوتیسم ارتباط محدودی دارند. ارزیابی این موارد توسط اعضای متخصص در کلینیک افراد به صورت جزئی مورد بررسی و ارزیابی دقیق قرار می‌گیرد.

• بازی play

استفاده غیر معمول از وسایل شامل:جستجو جوی بینایی غیر عادی،پرداختن بیش از حد به اشیاء، انعطاف ناپذیری و خلاقیت محدود و استفاده مکرر از اشیا می‌باشد. بیشتر بازی‌های آنها کوتاه و انفرادی می‌باشد. آنها معمولاً بازی‌هایی را انتخاب می‌کنند که بر اساس استفاده از اشیاء بر پایه کارکرد خودشان است مثل کشیدن ماشین اسباب بازی،کشیدن قطار،آوردن قاشق به دهان و…

• خواب

کودکان مبتلا به اوتیسم به طور رایج مشکلات خواب دارند .اغلب دیر به خواب می‌روند.سخت می‌خوابند و به سختی از خواب بیدار می‌شوند.

• فعالیت های روزمره زندگی

کودکان اوتیسم مشکلاتی در غذا خوردن، مسواک زدن و دستشویی رفتن دارند.تحمل تجربیات حسی در مواردی مانند  لباس پوشیدن ، حمام کردن و توالت رفتن می‌تواند مشکل باشد یا با بی میلی انجام شود. در این هنگام کار درمانگر متخصص از رویکردهای حسی بهره می‌گیرد تا در این زمینه به کودک کمک کرده، حس های کودک را یکپارچه کرده و فعالیت های کودک را تسهیل کند. برای کودکانی که تاخیر حرکتی دارند کاردرمانکر می‌تواند از استراتژی های یادگیری حرکتی یا فعالیت های حسی استفاده کند.

برخی کودکان برای انجام فعالیت های روزمره زندگی خود مقاومت رفتاری دارند که اجرای یک برنامه ی اصلاح رفتار توسط تیم توانبخشی افرا صورت می‌گیرد.

• تحصیلات و آموزش

برخی از این کودکان به کلاس های آموزس عمومی و مدارس عادی راه پیدا میکنند و بقیه آموزش خاص دریافت میکنند و به مدارس استثنایی راه می یابند.برخی از کودکان اوتیسم ممکن است توانایی شناختی عادی داشته باشند اما به دلیل مشکلات رفتاری و اجتماعی که دارند نتوانند مانند کودکان دیگر از آموزش در مدارس عادی بهره ببرند در واقع میزان موفقیت آموزشی با بهره هوشی آن ها مطابق نیست. اگر کودکان اوتیسم به موقع درمان های کاردرمانی ،گفتاردرمانی ،دارو درمانی و بازی درمانی  را پیگیری کنند شانس بیشتری برای بهره وری از آموزش در مدارس عادی را دارند….

دانش آموزان اوتیسم به محیط آموزشی که حمایت‌ها و تطبیق‌هایی برای کودک فراهم می‌کنند پاسخ خوبی می‌دهند.

ارزیابی اوتیسم

ارزیابی کاردرمانی در کودک مبتلا به اوتیسم شامل پرسشنامه و عملکرد کودک می‌باشند. یعنی باید هم اطلاعاتی را به صورت اولیه از والدین یا مراقب کودک پرسید و هم باید فعالیت‌ها و عملکرد کودک را به صورت عملی مشاهده نمود.

ارزیابی دقیق کودکان اوتیسم توسط کاردرمانگر ذهنی _کاردرمانگر حسی _حرکتی و گفتاردرمانگر در مجموعه توانبخشی افرا صورت می‌پذیرد.

گفتاردرمانگر به صورت تخصصی موارد کلامی کودکان اوتیسم را شامل دیر حرف زدن ،تکرار کلمات طرف مقابل، عدم تلفظ درست حروف و…را ارزیابی می‌کند.

ارزیابی های حسی شامل مواردی در اختلالات حسی وستیبولار ،حس عمقی ،لمس و… می باشد که از عوامل ایجاد رفتار های مانند کلیشه ها، دویدن و جنب و جوش ها،نترسیدن از موارد خطرناک مانند ارتفاع و عدم درک خطر یا برعکس ترسیدن افراطی از برخی موارد می‌باشد.

برخی اختلالات حسی دیگر که شامل حساسیت لمسی حمام نرفتن، پس زدن بافت لباس، عدم علاقه به بغل شدن توسط افراد دیگر و….می باشد توسط کار درمانگر حسی_ حرکتی در کلینیک توانبخشی افرا ارزیابی می‌شود.

کارکرد های ذهنی کودک که شامل مواردی همچون مهارت های شناختی، تحمل کودک در انجام ‌ فعالیت ها، فهم کلام کودک ، انواع حافظه ها ،توجه تمرکز کودک و… توسط کاردرمانگر ذهنی ارزیابی می‌شود و برنامه های لازم برای مداخلات درمانی طرح ریزی می‌شود.

بیشتر بخوانید : سنجش ورود به مدسه، هدف و آیتم های مورد ارزیابی در آن