دیجیتال بیبی چیست؟ تشخیص علائم و مدیریت آن

دیجیتال بی‌بی (Digital Baby) به مجموعه‌ای از فناوری‌های نوین اطلاق می‌شود که با استفاده از ابزارهای هوشمند و دیجیتال، به والدین کمک می‌کنند تا سلامت، رفتار و نیازهای نوزاد خود را بهتر پایش و مدیریت کنند. این فناوری‌ها شامل دستگاه‌های پوشیدنی، اپلیکیشن‌های موبایل، مانیتورهای تنفسی، حسگرهای دمای بدن و تحلیل‌گرهای گریه نوزاد هستند که با جمع‌آوری و تحلیل داده‌ها، امکان تشخیص زودهنگام علائم غیرطبیعی و واکنش سریع به آن‌ها را فراهم می‌سازند. در این مقاله به تعریف دقیق‌تر دیجیتال بی‌بی، نحوه تشخیص علائم با این فناوری‌ها و روش‌های مؤثر مدیریت آن‌ها خواهیم پرداخت. با کلینیک افرا بزرگترین کلینیک گفتار درمانی و کار درمانی در ورامین همراه باشید.

بی بی دیجیتال چیست؟

اختلال دیجیتال بیبی یا اوتیسم اکتسابی که در آن کودکان با علائمی شبیه اوتیسم مشاهده میشوند. اختلالی شبیه به اوتیسم همراه با تاخیر کلامی، شناختی، اختلال حسی، مشکلات اجتماعی و ارتباطی که به علت استفاده بیش از حد کودکان زیر دو سال از گوشی، تلویزیون، تبلت و… ایجاد میشود.همانطور که میدانیم استفاده از وسایل دیجیتال تا دو سالگی برای کودک کاملا ممنوع است و این ممنوعیت جهت جلوگیری از بروز علائم اختلال دیجیتال بیبی میباشد.

بیبی دیجیتال یعنی چه؟

پس از تولد کودک تا سن ۲ سالگی مغز رشد میکند و این دو سال نقش بسیار مهمی در رشد و توالی مغز دارد. مغز کودک ما نیازمند تحرک، دریافت حسی از محیط، تجارب حرکتی، فعالیت بدنی، دویدن پریدن و حتی زمین خوردن است تا آموزش های لازم برای نمو خود را پیدا کند و امروزه متاسفانه به علت مشغله های خانواده و عدم زمان کافی برای ارتباط با فرزندشان، گوشی، تبلت و تلویزیون جای آن را گرفته و عدم تحرک و دریافت موارد بالا در خانه و بازی نکردن و عدم ارتباط کودک با همسالان به همراه پر کردن جای خالی آن توسط گوشی و تلویزیون و  تبلت باعث ایجاد این اختلال شده است.

طبق گفته های بالا طبیعی است که کودک دچار اختلال حسی شود و مشکلات گفتاری نیز در او نمایان گردد.

بیشتر بخوانید: اختلال یکپارچگی حسی و تشریح مراحل آن

بیشتر بخوانید: اختلال یکپارچگی حسی در حواس و علائم و درمان آن

اوتیسم دیجیتال چیست؟

اوتیسم دیجیتال اصطلاحی نوظهور است که به تأثیرات منفی استفاده بیش‌ازحد و نادرست از ابزارهای دیجیتال مانند تلفن‌های هوشمند، تبلت‌ها و تلویزیون بر رشد اجتماعی، زبانی و شناختی کودکان به‌ویژه در سال‌های اولیه زندگی اشاره دارد. این پدیده زمانی رخ می‌دهد که کودک به‌جای تعامل با والدین، محیط پیرامون و همسالان، بیشتر زمان خود را صرف صفحه‌نمایش‌ها می‌کند. در نتیجه، برخی از نشانه‌هایی شبیه به اختلال طیف اوتیسم مانند تأخیر در گفتار، کاهش ارتباط چشمی، ضعف در مهارت‌های اجتماعی و تمرکز کم ظاهر می‌شوند. البته باید توجه داشت که اوتیسم دیجیتال یک تشخیص بالینی واقعی مانند اوتیسم نیست، بلکه نوعی هشدار در مورد سبک زندگی دیجیتال و تأثیر آن بر رشد طبیعی کودک است. پیشگیری از این وضعیت با مدیریت زمان استفاده از ابزارهای دیجیتال، تشویق به بازی‌های فیزیکی، گفت‌وگوی چهره‌به‌چهره و ارتباط عاطفی با کودک ممکن است.

علائم کودک بی بی دیجیتال

در جدول زیر علائم کودک “بی‌بی دیجیتال” (Baby Digital) همراه با توضیحات آورده شده است. اگر منظورتان از “بی‌بی دیجیتال” یک ابزار یا محصول خاص باشد، لطفاً توضیح دهید. در اینجا فرض بر این است که منظور شما نشانه‌های دیجیتالی قابل مشاهده در نوزاد یا کودک با استفاده از فناوری دیجیتال (مثل دستگاه‌های پایش سلامت نوزاد) است.

 علائم اصلی اختلال دیجیتال بیبی

•  کودک در ارتباط گرفتن دچار نقص میشود.
•  واکنش به اسم با تاخیر همراه است.
•  اختلالات حسی در کودک نمایان است.
•  گفتار کودک با تاخیر است.
•  کلام او شبیه به کارتون ها و شخصیت های کارتونی است.
•  وابستگی به گوشی، تبلت و تلویزیون بسیار است.
•  بازی های کودک محدود است.

بیشتر بخوانید: ضعف در دیکته نویسی| علل و مشکلات آن

بیماری بیبی دیجیتال چیست؟

بیماری بی‌بی دیجیتال یا به‌عبارتی دیگر Digital Baby Syndrome یک اصطلاح غیررسمی و هشداردهنده است که به پیامدهای منفی استفاده بیش‌ازحد کودکان خردسال و نوزادان از ابزارهای دیجیتال مانند تبلت، موبایل، تلویزیون و سایر صفحه‌نمایش‌ها اشاره دارد. این “بیماری” به طور مستقیم به اختلال خاصی اطلاق نمی‌شود، بلکه به مجموعه‌ای از علائم رفتاری، رشدی و روانی گفته می‌شود که در اثر مواجهه طولانی‌مدت کودک با فناوری دیجیتال، به‌ویژه در سنین پایین، بروز می‌کند.

از جمله علائم رایج در بیماری بی‌بی دیجیتال می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• تأخیر در گفتار و زبان

• کاهش تمرکز و توجه

• مشکلات خواب

• تحریک‌پذیری و بی‌قراری

• کاهش تعاملات اجتماعی

• وابستگی شدید به دستگاه‌های دیجیتال

این وضعیت ممکن است با اوتیسم دیجیتال نیز هم‌پوشانی داشته باشد، اما به‌معنای ابتلا به اختلال طیف اوتیسم نیست. پیشگیری از بیماری بی‌بی دیجیتال با تعیین زمان مناسب برای استفاده از وسایل دیجیتال، تشویق کودک به بازی‌های واقعی، ارتباط چشمی، و حضور فعال والدین در فرآیند رشد کودک امکان‌پذیر است.

 تشخیص اختلال دیجیتال بیبی

تشخیص این اختلال توسط تیم توانبخشی و با نظر فوق تخصص روانپزشک و مغز و اعصاب اطفال صورت میگیرد که مهم ترین بخش آن ارزیابی های گفتار درمان و کاردرمان است.

در صورت مشاهده هرگونه علائم دیجیتال در فرزند خود؛ به سرعت از کاردرمانگر مشاوره های لازم را دریافت کنید چرا که مداخله به هنگام مهم ترین قسمت درمان در این کودکان است. در حال حاضر با توجه به پیشرفت دیجیتال و متأسفانه به روز شدن تکنولوژی شاهد افزایش میزان ابتلا به این عارضه هستیم. آموزش خانواده ها و هشدار به عدم قرار دادن فرزندان در معرض گوشی، تبلت، تلویزیون تا قبل از ۳ سالگی بسیار مهم است.

1. بررسی میزان و الگوی استفاده از ابزارهای دیجیتال
   (چند ساعت در روز؟ از چه سنی؟ نوع محتوای مصرفی؟)

2. ارزیابی رشد زبانی و گفتار کودک
   (آیا کودک در زمان مناسب شروع به حرف زدن کرده؟ تأخیر در زبان دارد؟)

3. بررسی ارتباط چشمی و واکنش اجتماعی
   (آیا کودک به اسم خود واکنش نشان می‌دهد؟ تماس چشمی برقرار می‌کند؟)

4. مصاحبه با والدین درباره رفتارهای روزمره کودک
   (رفتارهای وابسته به گوشی یا تبلت؟ بی‌قراری هنگام قطع وسایل؟)

5. مشاهده مستقیم رفتار کودک در محیط‌های بدون رسانه
   (واکنش کودک هنگام نبود وسایل دیجیتال چگونه است؟ سرگرمی‌های جایگزین دارد؟)

6. ارزیابی توجه و تمرکز کودک
   (آیا کودک حوصله بازی یا گوش دادن دارد یا حواس‌پرت است؟)

7. مقایسه روند رشد کودک با نمودارهای استاندارد رشدی
   (مقایسه توانایی‌های حرکتی، زبانی و اجتماعی با میانگین سنی)

8. انجام غربالگری رشدی توسط متخصص کودک یا روانشناس
   (با استفاده از چک‌لیست‌ها یا آزمون‌های رشد مثل ASQ)

9. بررسی اختلالات خواب و تحریک‌پذیری
   (آیا کودک شب‌ها بد می‌خوابد یا در طول روز بی‌قرار است؟)

10. مشاهده رفتارهای تکراری یا اعتیاد دیجیتال
    (آیا کودک فقط با صفحه‌نمایش آرام می‌شود؟ تکرار حرکات خاص هنگام بازی با موبایل؟)

بیشتر بخوانید: ارزیابی نقص توجه درکودکان و بررسی انواع توجه

 درمان اختلال دیجیتال بیبی

درمان این اختلال هم روندی مشابه اختلال اوتیسم و اختلال یکپارچگی حسی است و پس از تشخیص توسط پزشکان فوق تخصص روانپزشک اطفال و فوق تخصص مغز و اعصاب اطفال میبایست توسط کاردرمان و گفتاردرمان مورد ارزیابی و سپس مراحل توانبخشی به طور منظم و دقیق تحت نظر کاردرمانگر و گفتاردرمانگر انجام گردد.

ما در کاردرمانی و گفتاردرمانی افرای ورامین شما را در تمام مراحل توانبخشی کودکتان همراهی میکنیم.کودکان دیجیتال بیبی نیازمند استفاده از خدمات کاردرمانی حسی در درجه اول میباشند و درمان اختلالات حسی آن ها در اولویت قرار دارد

مرحله بعدی درمان گفتاری و ذهنی این کودکان است که آن هم باید طبق روال صحیح و تخصصی خود پیش برود.گروه درمانی و شرکت در کلاس های گروهی، جلسات درکی حرکتی و بازی درمانی جز موارد مهم در روند درمان این کودکان است که شما می توانید با مرکز کاردرمانی و گفتاردرمانی افرای ورامین در رابطه با درمان کودکان با اختلال دیجیتال بیبی همراه باشید.

 تفاوت اوتیسم و دیجیتال بیبی

در اختلال دیجیتال بیبی حذف عوامل ایجاد کننده اختلال یعنی گوشی موبایل، تبلت، تلویزیون و … باعث پیشرفت سریع کودک و تغییرات او با سرعت بالا میشود که این سرعت بالا در تغییرات در کودکان اوتیسم کمتر دیده میشود.

نحوه ی پیشگیری از ایجاد این اختلال در کودکان: همانطور که گفته شد پیشرفت تکنولوژی در عصر حاضر باعث ایجاد این اختلال در کودکان شده است.

بیشتر بخوانید: تعریف آفازی|علت شناسی گونه ها و روش بهبود آن

تفاوت اوتیسم با سندروم بیبی دیجیتال یا اوتیسم مجازی

در جدول زیر تفاوت‌های کلیدی بین اوتیسم واقعی (اختلال طیف اوتیسم) و سندروم بی‌بی دیجیتال یا اوتیسم مجازی به همراه توضیحات آورده شده است:

مدیریت اختلال دیجیتال بیبی

خانواده در ۲ الی ۳ سال اول زندگی کودکان مهمترین عامل جلوگیری از ایجاد اختلال است و قرار دادن بازه های زمانی کافی برای بازی کردن با کودک و وقت گذراندن با او بسیار حائز اهمیت است. همچنین قرار دادن کودکان در جمع و یادگیری موارد اجتماعی در آن ها اهمیت بالایی در پیشگیری از ایجاد این اختلال دارد.

علاوه بر سنین پایین که گفته شد، استفاده از گوشی و تبلت در سنین مدرسه نیز عارضه هایی برای کودکان دارد که آن موارد نیز باید اهمیت داده شوند.

نقص توجه، پرخاش، علائم بیش فعالی، افت تحصیلی، مشکلات هماهنگی و … شامل مواردی است که خانواده ها  میبایست درباره استفاده فرزندانشان از رسانه ها مورد توجه قرار دهند.شما پدر و مادران عزیز میبایست کودک خود را از قرار دادن در معرض این وسایل منع کنید و بدون توجه به این موضوعات که کودکان دیگر شناخت کافی از گوشی دارند و توانایی کار کردن با آن را دارند؛ بازی های خود با کودک را جایگزین گوشی کنید تا درگیر این اختلال که شیوع بسیاری داشته است کنید.

با ما در ارتباط باشید.

بیشتر بخوانید :تعریف پارکینسون، علائم و سن بروز این بیماری

سخن پایانی دیجیتال بیبی

در پایان، پدیده دیجیتال بی‌بی زنگ خطری برای والدین و مراقبان کودک در عصر فناوری است؛ عصری که ابزارهای دیجیتال به بخشی جدانشدنی از زندگی روزمره تبدیل شده‌اند. هرچند این فناوری‌ها می‌توانند در شرایط مناسب به والدین برای پایش سلامت و رشد کودک کمک کنند، اما استفاده بی‌رویه و بدون برنامه‌ریزی از آن‌ها ممکن است به اختلالات رفتاری، تأخیر رشدی و کاهش تعاملات انسانی منجر شود. بنابراین، آگاهی، تعادل و مدیریت هوشمندانه استفاده از رسانه‌های دیجیتال در دوران حساس رشد کودک، کلید حفظ سلامت روانی و عاطفی نسل آینده است.

سوالات متداول دیجیتال بیبی

۱. دیجیتال بی‌بی چیست؟

پاسخ: دیجیتال بی‌بی به استفاده از فناوری‌های دیجیتال برای پایش و مراقبت از سلامت، رشد و رفتار نوزادان و کودکان اطلاق می‌شود. این فناوری‌ها شامل مانیتورهای هوشمند، اپلیکیشن‌ها، گجت‌های پوشیدنی و حسگرهای سلامتی هستند.

۲. آیا استفاده از ابزارهای دیجیتال برای نوزادان خطرناک است؟

پاسخ: در صورت استفاده کنترل‌شده و هدفمند، خطرناک نیست. اما استفاده بیش‌ازحد یا بدون نظارت ممکن است بر رشد مغزی، زبان و رفتار کودک اثر منفی بگذارد.

۳. سندروم بی‌بی دیجیتال چیست؟

پاسخ: سندروم بی‌بی دیجیتال به مجموعه‌ای از اختلالات رفتاری و رشدی ناشی از قرار گرفتن بیش‌ازحد کودک در معرض صفحه‌نمایش‌ها گفته می‌شود، مانند تأخیر زبانی، کاهش ارتباط اجتماعی و بی‌قراری.

۴. آیا سندروم بی‌بی دیجیتال با اوتیسم یکی است؟

پاسخ: خیر. علائم آن ممکن است شبیه اوتیسم باشد، اما منشاء آن محیطی و قابل برگشت است، در حالی که اوتیسم یک اختلال عصبی‌رشدی پایدار و ژنتیکی است.

۵. بهترین سن برای شروع استفاده کودک از ابزار دیجیتال چیست؟

پاسخ: توصیه متخصصان این است که تا ۲ سالگی کودک به هیچ وجه در معرض صفحه‌نمایش قرار نگیرد. بعد از آن، باید به‌صورت محدود، با نظارت و محتوای آموزشی باشد.

۶. چگونه می‌توان از سندروم دیجیتال بی‌بی پیشگیری کرد؟

پاسخ: با محدود کردن زمان استفاده از موبایل، تلویزیون و تبلت، افزایش بازی‌های فیزیکی، تعامل چهره‌به‌چهره و گفت‌وگوی فعال با کودک.

۷. نشانه‌های هشداردهنده در کودکان دارای سندروم دیجیتال چیست؟

پاسخ: تأخیر در حرف زدن، کاهش تماس چشمی، بی‌توجهی به صداها، چسبندگی به وسایل دیجیتال، و بی‌قراری در نبود آن‌ها.

۸. آیا استفاده از مانیتور نوزاد (Baby Monitor) مضر است؟

پاسخ: خیر، در صورتی که برای نظارت ایمنی خواب و علائم حیاتی کودک استفاده شود و نه برای جایگزینی ارتباط انسانی.

۹. نقش والدین در جلوگیری از آسیب‌های دیجیتال چیست؟

پاسخ: والدین باید الگوی استفاده صحیح از تکنولوژی باشند، زمان مشخصی برای ابزارهای دیجیتال تعیین کنند و زمان کافی را برای بازی، صحبت و ارتباط حضوری با کودک اختصاص دهند.

۱۰. اگر کودک دچار علائم دیجیتال بی‌بی شد، چه باید کرد؟

پاسخ: باید فوراً زمان صفحه‌نمایش را کاهش داد، فعالیت‌های تعاملی را افزایش داد و در صورت عدم بهبود، به روانشناس کودک یا گفتاردرمانگر مراجعه کرد.

منبع