سکته مغزی | بررسی علائم و علت های آن

تعریف سکته مغزی

پارگی هر رگ مغزی و نرسیدن اکسیژن با بافت های مغز به هر دلیلی که باعث آسیب به آن قسمت از مغز می شود.

علائم اولیه سکته مغزی:

1. سردرد های ناگهانی و شدید
2.   مشکلات بینایی
3.  حالت فلجی و بی حسی در اندام ها مخصوصا یک طرف بدن
4.  مشکلات تعادلی
5. احتمال وجود حالت تهوع ، سکسکه
6.  ضعف در بلع و خوردن مواد غذایی

بیشتر بخوانید : فلج مغزی و انواع و روش های درمان آن

. به طور کلی سکته به دو نوع اصلی تقسیم میشود :

1.  سکته مغزی ایسکیمیک
2. سکته مغزی هموراژیک

 ایسکیمیک :

این نوع سکته شایع تر است و حدود 90٪ سکته ها را شامل میشود . این نوع ؛ به علت لخته شدن خون در مسیر رگ یا مویرگ مغزی که باعث نرسیدن خون و اکسیژن به قسمت هایی از مغز که وابسته به خون رسانی از آن رگ بوده اند میشود  در نتیجه آن قسمت از مغز دچار آسیب میشود.

در صورت نرسیدن خون و اکسیژن به هر قسمت از مغز آن قسمت پس از دقایقی از بین میرود.

البته ممکن است این لخته لحظه ای بوده و قبل از آسیب و مردن سلول های مغزی مسیر رگ لباز شود که به آن سکته ایسیمیک گذرا میگویند و علائم فرد پس از حدود ۲۴ ساعت برطرف میشود.

در برخی اوقات بسته شدن مسیر رگ به علت آمبولی میباشد . به این صورت که مبدا لخته جایی غیر از مغز بوده و پس از حرکت به سمت مغز میرود و باعث مسدودی مسیر عروق مغزی میشود.

از علائم این نوع سکته میتوان به : مشکلات گفتاری ، فلج بدن به صورت یک طرفه ، دو بینی ، از دست دادن توانایی بینایی در هر دو یا یک چشم و …

 هموراژیک :

سکته مغزی هموراژیک بعلت پارگی در عروق مغزی ایجاد میشود پس از پارگی عروق خون ریزی در آن قسمت از مغز ایجاد شده و سبب بالا رفتن فشار مغز میشود که این بالا رفتن به بافت های آن قسمت از مغز آسیب میزند و ممکن است عوارض خطرناکی در پی داشته باشد.

شیوع این نوع سکته کمتر از ایسکیمیک بوده و حدود 10٪ از سکته ها را شامل میشود.

از علل اصلی سکته هموراژیک میتوان به بالا رفتن فشار خون ، افزایش سن ، و هنچنین بیماری AVM یا ناهنجاری در عروق مغزی است نام برد.

همچنین این عارضه ممکن است در اثر ضربه مستقیم به سر نیز ایجاد شود.

در این نوع سکته علائمی شامل : اختلتل گفتاری ، اختلال بینایی، ضعف و فلجی در دست دست و پا و … ایجاد میشود

بیشتر بخوانید : اختلال یادگیری و ویژگی ها و راه های درمان آن

علت های سکته مغزی

علل گوناگونی برای سکته مغزی تعریف شده است که بخشی از آن ها موارد زیر است:

1. بالا بودن فشار خون
2. دیابت
3. مشکلات قلبی که احتمال ایجاد لخته خون را افزایش میدهند
4. استعمال دخانیات
5. مصرف الکل
6. بالا بودن کلسترول
7. وزن بالا
8. ورزش نکردن و …..

تشخیص سکته مغزی

1. اولین راه تشخیص علائم و سابقه ی فرد میباشد.
2. همچنین فشار خون بالا ، رفلکس و ضعف در درست و پا.
3. در نهایت تصویر برداری مغزی شامل ct scan و MRI  میباشد.

البته ممکن است پزشک از موارد قلبی نیزجهت تشخیص لخته خون و آسیب های ناشی از آن برای تشخیص به سکته مغزی کمک بگیرد.

در ابتدا تشخیص نوع سکته در فرد اولویت دارد.

در سکته ایسکیمیک اولویت خون رساندن به آن قسمتی است که خون رسانی اش مختل شده است و پزشک متخصص از دارو های باز کننده عروق برای این مهم استفاده میکند.

در سکته هموراژیک کاهش فشار خون و جلوگیری از خون ریزی بیشتر از عروق مغزی جهت جلوگیری از بیشتر شدن آسیب به بافت های مغز در اولویت میباشد.

همچنین درمان لخته ایجاد شده دیگر هدف درمان در سکته مغزی هموراژیک است. که در صورت عدم پاسخگویی با درمان دارویی پزشک از درمان جراحی استفاده می‌کند.

پس از مراحل جراحی و استیبل شدن شرایط بیمار درمان توانبخشی شامل فیزیوتراپی و کاردرمانی و گفتار درمانی می‌بایست آغاز شود.

کاردرمانی: کاردرمانی یکی از اصلی‌ترین مراحل درمان در مراجعین سکته مغزی می‌باشد که به استقلال فرد در فعالیت‌های روزانه زندگی کمک می‌کند. مراجعین پس از سکته مغزی معمولاً دچار علائم  فلج حرکتی از نوع همی پلژی (فلج یک طرفه) در دست و پای چپ یا دست و پای راست میشوند.

این فلجی معمولا در دو فاز فلاسید و اسپاتیسیته میباشد.

• فاز فلاسید(شلی عضلات): در این فاز تون عضلات اندام‌های سمت مبتلا( دست و پای چپ یا دست و پای راست )بسیار پایین است به گونه‌ای که دامنه حرکات مفاصل مثل مچ و انگشتان فراتر از حد عادی می‌باشد و مانعی عضلانی در مقابل آن وجود ندارد.

در این مرحله کار درمانگر با تکیه بر مداخلات تسهیل تون در عضلات به اصطلاح تون گیری را آغاز می‌کند تا تون عضلات مراجع بالا رفته و حرکات ارادی به تدریج شروع شود.

• فاز اسپاستیک : در این مرحله مراجعه از حالت شلی گذشته و به تون بالا یعنی اسپاسم و سفتی شدید عضلات رسیده که معمولاً به سمت سینرژی فلکسوری در دست‌ها و اکستانسوری در پاها دچار می‌شود. یعنی دست‌ها به صورت چرخیده با رنج خم به سمت صورت حرکت می‌کند( شانه چسبیده به تنه ؛ آرنج خم ؛ مچ و انگشتان به صورت مشت و ساعد سمت کف دست میباشد).

و پا به صورت خشکی در زانو و پایین بودن انگشتان در حالت دراز کش به همراه چرخش داخلی میباشد.

که در این مرحله کار درمانگر و فیزیوتراپیست با استفاده از مداخلات خاصی به بهبود حرکتی و تقویت عضلانی عضلات دست‌ها و پاها کمک میکنند.

برخی از این مداخلات شامل کشش عضلانی، وزن اندازی تقویت عضلانی و… می‌باشد که در جهت بهبود حرکات اندام‌ها و نزدیک شدن به استقلال در فعالیت‌های روزمره زندگی است.

این حرکات و مداخلات جهت کمک به فرد در راه رفتن و انجام حرکات دستی میباشد.

در برخی موارد درمانگر بیمار با تجویز وسایل کمکی مراجع را جهت ساخت اسپیلینت دست یا پا به مرکز ارتوپد فنی ارجاع میدهد.

گفتاردرمانی : انحراف در عضلات صورت و دهان در سکته مغزی نسبتا شایع است که بعضاً مشکلات بلع و تکلم را در فرد ایجاد می‌کند

در اختلال بلع مشکلاتی در این زمینه برای فرد ایجاد می‌شود که شامل رفتن غذا به راه تنفسی عفونت ریه و… ‌شود که اصلاح و تقویت عضلات بلع توسط متخصص گفتار درمانی در مرکز توانبخشی افراد به صورت تخصصی انجام می‌شود.

اختلال گفتاری نیز ممکن است به صورت آفازی در افراد سکته مغزی مشاهده شود ؛ این اختلال به این صورت است که فرد دچار نقص در خواندن ،نوشتن ،صحبت کردن و درک مطالب شنیداری می‌شود.

بیشتر بخوانید : اوتیسم و عملکرد کاری و ملاک های تشخیص اوتیسم

این اختلال به ۳ صورت در افراد دیده میشود :

1. دریافتی
2. بیانی
3.  ترکیبی

دریافتی : افراد درک درستی از مطالبی که به آنها گفته می‌شود ندارند و در واقع مفهوم کلمات برای آنها مقدور نیست فرد توانایی نوشتن مطالب را دارد اما خواندن مطالب نوشته شده برای فرد دچار مشکل است

بیانی: در به کار بردن کلمات صحیح دچار مشکل می‌شود و نمی‌تواند مطالبی را که می‌خواهد بیان کند را بگوید مکث طولانی حین کلمات و استفاده از اشاره به جای کلمه از نشانه‌های این نوع آفازی است

ترکیبی: شدیدترین نوع آفازی است که فرد علائم بیانی و دریافتی را با هم دارد

• از دیگر مشکلات گفتاری در مراجعین سکته مغزی اختلال دیس آرتری و دیس پراکسی است :

دیس آرتری : در این اختلال فرد به علت ضعف عضلات دهان و لب توانایی تکلم را از دست می‌دهد.

دیس پراکسی: هماهنگی در عضلات دهان و زبان دچار مشکل می‌شود که مشکلات بیانی را برلی فرد ایجاد میکند.

مرکز توانبخشی افرا با بهره‌گیری از تیمی متخصص شامل گفتار درمان و کاردرمان مشکلات گفتاری و حرکتی افراد مبتلا به سکته مغزی را به صورت تخصصی ارزیابی و بازتوانی میکند.