علت ترس از ارتفاع در کودکان + 8 روش درمان

ترس از ارتفاع در کودکان یکی از رایج‌ترین ترس‌ها در میان کودکان است که معمولاً در سنین پایین بروز می‌کند و بخشی طبیعی از روند رشد و تکامل آن‌ها به شمار می‌رود. این ترس می‌تواند به شکل‌های مختلفی مانند ترس از پله، سرسره، بالکن یا حتی نگاه کردن از پنجره‌های بلند خود را نشان دهد. اگرچه در بسیاری از موارد این احساس با گذر زمان کاهش می‌یابد، اما در برخی کودکان ممکن است به اضطراب جدی تبدیل شود و بر فعالیت‌های روزمره آن‌ها تأثیر بگذارد. شناخت دلایل بروز این ترس و آشنایی با روش‌های صحیح برخورد با آن، نقش مهمی در کمک به کودک برای غلبه بر این نگرانی دارد.

چرا کودکم‌ از ارتفاع می ترسد؟

 

ترس یکی از واکنش‌های طبیعی انسان به خطرات واقعی یا تصوری است. در کودکان، برخی ترس‌ها مرحله‌ای از رشد طبیعی هستند و با افزایش سن کاهش می‌یابند. یکی از این ترس‌ها، ترس از ارتفاع یا آکروفوبیا است که در برخی کودکان ممکن است شدت بیشتری داشته باشد و بر فعالیت‌های روزمره آن‌ها تأثیر بگذارد. این مقاله به بررسی علل، نشانه‌ها و روش‌های مدیریت ترس از ارتفاع در کودکان می‌پردازد.

بیشتر بخوانید: مقاله میوپاتی

 

علل ترس از ارتفاع در کودکان

ترس از ارتفاع می‌تواند ناشی از عوامل مختلفی باشد که برخی از مهم‌ترین آن‌ها عبارت‌اند از:

1. علل تکاملی:

از دیدگاه تکاملی، ترس از ارتفاع به عنوان یک مکانیسم محافظتی برای جلوگیری از سقوط و آسیب ایجاد شده است. نوزادان و کودکان خردسال به طور طبیعی نسبت به بلندی محتاط هستند و ممکن است از نزدیک شدن به لبه‌های بلند خودداری کنند.اما هنگامی که این ترس بیش از حد باشد باید مورد برسی توسط کاردرمانگر قرار گیرد.

2. تجربیات منفی:

تجربه افتادن از بلندی، مشاهده سقوط شخص دیگر، یا حتی شنیدن داستان‌هایی درباره حوادث مربوط به ارتفاع می‌تواند در کودک احساس ترس ایجاد کند.

3. الگوگیری از دیگران:

کودکان به شدت تحت تأثیر والدین و اطرافیان خود قرار دارند. اگر والدین یا خواهر و برادر بزرگ‌تر دچار ترس از ارتفاع باشند و این ترس را نشان دهند، کودک نیز ممکن است این ترس را یاد بگیرد. و از آنها تقلید کند.

4. حساسیت بیش‌ازحد به محرک‌های محیطی:(یا بیش حسی)

برخی از کودکان حساس‌تر از دیگران هستند و نسبت به موقعیت‌های بالقوه خطرناک، واکنش شدیدی نشان می‌دهند. این کودکان ممکن است در برابر ارتفاعات احساس ناامنی بیشتری داشته باشند. که به دلیل اختلال در یکپارچگی حسی می باشد. این کودکان باید توسط یک کاردرمانگر مورد ارزیابی قرار گیرند.اگر ترس از ارتفاع به دلیل بیش حسی باشد ممکن است در آینده عملکرد کودک را تحت تاثیر قرار دهد.

بیشتر بخوانید: مقاله بیماری نوروپاتی

درمان ترس از ارتفاع در کودکان

 درمان ترس از ارتفاع در کودکان به صورت جدول همراه با توضیحات مختصر آورده شده است:

چگونه عدم یکپارچگی حسی موجب ترس از ارتفاع می‌شود؟

1. ضعف در عملکرد سیستم وستیبولار

کودکانی که سیستم تعادلی آن‌ها دچار اختلال است ، ممکن است در درک و اگاهی موقعیت بدنشان در فضا دچار مشکل شوند. این موضوع سبب می‌شود که هنگام قرار گرفتن در ارتفاع، احساس ناامنی کنند. حتی در موقعیت‌های ایمن مانند ایستادن روی پله‌های کوتاه و یا‌ پریدن از یک جوب کوچک .این کودکان ممکن است احساس سرگیجه و ترس شدید داشته باشند.

2. مشکلات پردازش بینایی

برخی از کودکان دچار حساسیت بیش‌ از حد به اطلاعات بینایی هستند و ممکن است وقتی از ارتفاع به پایین نگاه می کنند احساس گیجی یا سردرگمی کنند. ممکن است برخی دیگر در پردازش عمق و فاصله مشکل داشته باشند و نمی‌توانند به درستی ارتفاع را درک کنند، که این موضوع نیز می‌تواند باعث احساس خطر و ترس شود.

3. ضعف در حس عمقی

حس عمقی به فرد کمک می‌کند که بدون نیاز به نگاه کردن، موقعیت بدن خود را تشخیص دهد. در واقع حس عمقی چشم درون نامیده می شود.کودکانی که در پردازش حس عمقی مشکل دارند، هنگام ایستادن روی سطح مرتفع ممکن است احساس بی ثباتی کنند، زیرا اطلاعات کافی از موقعیت بدنشان را دریافت نمی‌کنند. که این احساس عدم اطمینان می‌تواند موجب ترس و عدم قرار گیری در موقعیت های مرتفع گردد.

نشانه‌ های مرتبط با ترس از ارتفاع و مشکلات حسی

کودکانی که به دلیل عدم یکپارچگی حسی از ارتفاع می‌ترسند، ممکن است رفتارهای زیر را نشان دهند:

•   خودداری شدید از بالا رفتن از پله‌ها، سرسره، پل‌ های بازی یا مکان های بلند‌
•  چسبیدن به پدر و یا مادر یا اجسام ثابت هنگام قرار گرفتن در ارتفاع
• احساس سرگیجه یا عدم تعادل حتی در ارتفاع کم
•   جیغ زدن یا گریه هنگام بلند شدن از زمین (مثلاً هنگام تاب خوردن یا قرار گرفتن روی ترامپولین)
•   راه رفتن با احتیاط بیش‌ از حد و همچنین اجتناب از حرکات سریع
•   این کودکان تمایل دارند با زمین تماس داشته باشند و در موقعیت‌های مرتفع بنشینند.

 تأثیر ترس از ارتفاع بر زندگی کودک

در مواردی که ترس از ارتفاع شدید باشد، ممکن است بر زندگی روزمره کودک تأثیر بگذارد. این ترس می‌تواند باعث شود کودک از فعالیت‌ های گروهی مانند رفتن به پارک، شرکت در گردش‌های علمی یا انجام ورزش‌هایی مانند کوهنوردی و دوچرخه‌ سواری خودداری کند. در برخی موارد، این ترس ممکن است بر اعتماد به‌ نفس کودک تأثیر منفی بگذارد و موجب انزوای اجتماعی او شود. همچنین در مواردی بر روی ادراکات فضایی و هماهنگی حرکات و یکپارچگی دو طرفه در کودک تاثیر می گذارد.

بیشتر بخوانید: مقاله اختلال ریاضی چیست ؟

روش‌های مدیریت و کاهش ترس از ارتفاع

روش‌های زیر می‌توانند به کاهش این ترس کمک کنند:

 

1. افزایش آگاهی و صحبت درباره ترس:

درباره ترس او صحبت کنید و به او این اگاهی رو بدهید که ترس او یک امر طبیعی است و شما او را درک‌ می کنید.سپس بخواهید با ترس خود اشنا شود و با او رو به رو شود.

او باید بداند کسی به خاطر ترسش او را سرزنش نمی کند.

2. ایجاد مواجهه تدریجی:

اجبار کردن کودک به رویارویی مستقیم با ارتفاع اشتباه است، می‌توان او را به تدریج در معرض موقعیت‌های مختلف قرار داد. برای مثال، ابتدا از پله‌های کوتاه و کم شروع کنید، سپس به سرسره‌های کوچک و در نهایت به ارتفاعات بالاتر بروید. این روش، که به آن حساسیت‌زدایی تدریجی گفته می‌شود، می‌تواند بسیار در کاهش ترس کودک مؤثر باشد.

3. ایجاد حس کنترل و امنیت:

به کودک احساس امنیت و کنترل دهید تا کمتر دچار اضطراب می‌شوند. برای مثال، هنگام بالا رفتن از ارتفاع ، می‌توان به کودک پیشنهاد داد که ابتدا دست پدر و‌مادر را بگیرد و سپس بالا برود. همچنین، آموزش مهارت‌های ایمنی مانند نحوه درست پایین آمدن از ارتفاع می‌تواند احساس امنیت بیشتری به او بدهد.

4. تشویق به بازی در محیط‌های مرتفع امن:

بازی‌هایی که کودک را به تدریج با ارتفاع آشنا می‌کنند، مانند تاب بازی، بالا رفتن از سکوهای کم‌ارتفاع یا پریدن از ارتفاع کم، می‌توانند به کاهش ترس او کمک کنند. این فعالیت‌ها به کودک کمک می‌کنند تا به ارتفاع عادت کند و حس مثبتی نسبت به آن پیدا کند.

5. استفاده از تکنیک‌های آرام‌سازی:

روش‌هایی همچون تنفس عمیق ، تصویرسازی ذهنی و آرام‌سازی عضلانی را به کودک اموزش دهید تا به کاهش اضطراب هنگام مواجهه با ارتفاع مؤثر باشد. برای مثال، می‌توان به کودک گفت که هنگام قرار گرفتن در جای بلند، چند نفس عمیق بکشد و تصور کند که در یک مکان امن و آرام و پایینی قرار دارد.

6. حمایت و تشویق مثبت:

هر زمان که کودک قدمی برای غلبه بر ترس خود برمی‌دارد، باید او را تشویق کنید. استفاده از جملات مثبت مانند «خیلی خوب بود که امروز چند پله بالاتر رفتی!» باز هم تلاش کن… می تواند به اعتماد به نفس کودک کمک کرده و او را به سمت جلو پیش ببرد.

7. عدم اجبار و سرزنش:

گاهی والدین یا مربیان ممکن است به غلط کودک را برای غلبه بر ترسش تحت فشار قرار دهند یا او را به دلیل ترسش مورد سرزنش قرار دهند. این کار نه‌ تنها کمکی نمی‌کند، بلکه می‌تواند اضطراب و ترس کودک را بیشتر کند.

8.درمان یکپارچگی حسی توسط کاردرمانگر:

اگر علت ترس از ارتفاع به دلیل اختلال در یکپارچگی حسی باشد باید توسط یک کاردرمانگر مورد ارزیابی و درمان قرار گیرد.کاردرمانگر با استفاده از تکنیک های یکپارچگی حسی همچون ماساژ ها، تعدیل حس بینایی و وستیبولار، حساسیت زدایی تدریجی و رژیم های حسی مشکل کودک را بهبود ببخشد.

 

درمان دارویی ترس از ارتفاع

ترس از ارتفاع در کودکان پدیده‌ای طبیعی است که اغلب با رشد کودک کاهش می‌یابد. با این حال، اگر این ترس شدید باشد و بر زندگی کودک تأثیر منفی بگذارد، باید با روش‌های مناسب آن را مدیریت کرد. ترس از ارتفاع در مواردی سبب می شود کودک در ادراکات فضایی و اگاهی بدنی و در نتیجه در عملکرد تحصیلی با مشکل مواجه شود.

مواجهه تدریجی، ایجاد حس امنیت، تشویق کودک و استفاده از تکنیک‌های آرام‌ سازی از جمله راهکارهایی هستند که می‌توانند به کودک کمک کنند تا بر ترس خود غلبه کند. مهم‌ترین نکته این است که والدین و مربیان با صبوری و درک، کودک را در این مسیر همراهی کنند تا او بتواند با اعتمادبه‌نفس بیشتری با چالش‌های مختلف رو به‌ رو شود.

کادردرمانی و گفتاردرمانی افرا با داشتن درمانگران تخصصی در زمینه اختلالات یکپارچگی حسی‌می توانند در این زمینه مشکل کودکتان را درمان کنند.

سخن پایانی

ترس از ارتفاع در کودکان، پدیده‌ای طبیعی و قابل درک است که با حمایت صحیح والدین و ایجاد فضای امن برای تجربه و یادگیری، می‌تواند به مرور کاهش یابد یا حتی از بین برود. مهم‌ترین نکته در مواجهه با این ترس، صبوری، همدلی و پرهیز از وادار کردن کودک به رویارویی ناگهانی با موقعیت‌های ترسناک است. با استفاده از تکنیک‌های رفتاری مناسب و در صورت لزوم مشاوره با متخصصان، والدین می‌توانند به کودک خود کمک کنند تا این مرحله از رشد را با اعتمادبه‌نفس بیشتری پشت سر بگذارد.

سؤال متداول: ترس از ارتفاع در کودکان با پاسخ:

1. ترس از ارتفاع در چه سنی در کودکان بروز می‌کند؟
   معمولاً از سن ۲ تا ۵ سالگی، ترس از ارتفاع به‌عنوان بخشی طبیعی از رشد کودک ظاهر می‌شود.

2. آیا ترس از ارتفاع در کودکان طبیعی است؟
   بله، این ترس معمولاً بخشی از مراحل طبیعی رشد روانی کودک است و در اغلب موارد با افزایش سن کاهش می‌یابد.

3. آیا باید کودک را مجبور کنیم با ترسش مواجه شود؟
   خیر، اجبار ممکن است ترس را تشدید کند. بهتر است به‌صورت تدریجی و با حمایت کودک را در موقعیت‌هایی ایمن قرار دهید.

4. چه عواملی باعث تشدید ترس از ارتفاع در کودک می‌شود؟
   تجربه‌های منفی مانند زمین خوردن، تماشای صحنه‌های ترسناک یا نگرانی‌های والدین می‌توانند این ترس را تشدید کنند.

5. آیا ترس از ارتفاع می‌تواند تا بزرگسالی ادامه داشته باشد؟
   اگر به آن بی‌توجهی شود یا به شیوه‌ی نادرست با آن برخورد شود، ممکن است به فوبیای پایدار تبدیل شود.

6. چطور می‌توانیم به کودک کمک کنیم با ترسش کنار بیاید؟
   با صحبت آرام، بازی‌درمانی، قرار دادن او در موقعیت‌های کنترل‌شده و تشویق به تجربه‌های مثبت می‌توان کمک کرد.

7. چه زمانی باید به روانشناس کودک مراجعه کرد؟
   اگر ترس باعث اختلال در زندگی روزمره، خواب یا روابط اجتماعی کودک شود، بهتر است با یک متخصص مشورت شود.

8. آیا ژنتیک در ترس از ارتفاع نقش دارد؟
   ژنتیک ممکن است در میزان اضطراب کلی کودک نقش داشته باشد، اما محیط و تربیت نقش پررنگ‌تری دارند.

9. آیا بازی می‌تواند در کاهش ترس کودک موثر باشد؟
   بله، بازی‌های حرکتی کنترل‌شده مانند بالا رفتن از پله‌های کوتاه یا سرسره‌های کم‌ارتفاع می‌تواند مفید باشد.

10. چگونه والدین باید با این ترس برخورد کنند؟
    با همدلی، گوش دادن، تشویق به تجربه‌های کوچک و مثبت و پرهیز از سرزنش یا تمسخر احساس کودک.